Czarnocki Michał, h. Mzura (1711–1788), konfederat barski, syn Adama Franciszka, stolnika sanockiego, i Jadwigi z Gosławskich, według Kitowicza dziedzic połowy Secemina w wojew. krakowskim, według innych źródeł także Wygiełzowa w Opatowskiem, zrazu (1758) cześnik chęciński, potem stolnik stężycki, okazuje się identycznym z owym Cz-kim, majętnym szlachcicem, który, jak pisze M. Matuszewicz, mając też dobra na pograniczu tureckim, wpadł ok. r. 1761 do Turek i »bez żadnej racji i pretensji kilkaset koni zabrał. Obiecał król w tym sprawiedliwość uczynić i zaraz tegoż Cz-go kazał zapozwać do trybunału koronnego«. Cz. przegrał sprawę przed sądem pogranicznym, a kiedy skarb zajął mu ową połowę Secemina, zaskarżył go przed konfederacją radomską. Ten to »sławny pijak, ale nie żołnierz«, wołający przy kieliszku: »dawaj wina, póki stanie Secemina«, dał się 21 VI 1768 obwołać w Krakowie, w braku lepszego kandydata, marszałkiem patriotycznej konfederacji. Formalnie stanął przez to na czele poważnego ruchu narodowego, ogarniającego także gorętsze żywioły wśród mieszczan; rozsyłał też odezwy, nawołujące do ofiar, rekwirował dochody królewskie, palił przedmieścia; w rzeczywistości kierowali konfederacją zdala Wielopolscy i J. Mniszech, a w mieście rej wodzili działacze niskiego rodu. Kiedy Rosjanie oblegli miasto, Cz. się upijał, a za niego troszczył się o obronę Branicki, marsz, sanocki. Dn. 17 VIII gen. Apraksin zdobył Kraków szturmem; Cz-go sennego i nietrzeźwego wywleczono ze strychu i odstawiono z innymi jeńcami do Kijowa. Stamtąd próbował go król wydostać jeszcze w lutym 1769, ale daremnie. Cz. z Potockim, marsz. sandomierskim, powędrował do Kazania, gdzie do nich przybyło później 5 innych marszałków. »Żałowanie« po 10 kop. dziennie było skąpe, ale miejscowy gubernator Samarin traktował ich hojnie, po ludzku. W końcu r. 1773 marszałkowie odzyskali wolność i wrócili do kraju. Cz. żył jeszcze i procesował się po r. 1780. Zmarł 2 VII 1788 i został pochowany pod wielkim ołtarzem w kościele paraf. w Seceminie. Żonaty był (już w r. 1768) z Apolonią z Misiowskich.

Konopczyński, Konfed. Barska, 2 t., W. 1936–8; tenże, Od Sobieskiego do Kościuszki, Kr. 1921; tenże wyd. W. Mączeńskiego, Dziennik zdarzeń, »Bibl. Krak.« nr 43; Krasicki J., Kraków i ziemia krakowska wobec Konf. Barskiej, tamże nr 68; Wiśniewski J., Historyczny opis kościołów, miast, zabytków i pamiątek w powiecie włoszczowskim, Mariówka 1932 s. 235; – Matuszewicz, Pamiętniki, W. 1876, IV 35; Kitowicz, Pamiętniki, Lw. 1882, 151; Morawski Szcz., Materiały do konf. bar., Lw. 1851, 151, 158, 162; Jarzęcki Ant. K., Medium… ad primam… excellentiam indicatam, Kr. 1758, relacje Repnina w Mosk. Arch. Spr. Zagr.; notatka o Cz. w rkp. B. Czart. 623. Protokół Generalności w B. Tow. Przyj. Nauk w Wilnie, rkp. 94–5. Akta ziemskie w Arch. Państw. w Krakowie.

                                        Władysław Konopczyński